พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 7 แห่งราชจักรีวงศ์ ทรงพระราชสมภพ เมื่อวันพุธ แรม 14 ค่ำ เดือน 11 ร.ศ.112 ปีมะเส็ง ตรงกับวันที่ 8 พฤศจิกายน 2436 ณ พระที่นั่งสุทธาศรีอภิรมย์ในพระบรมมหาราชวัง ทรงเป็นพระราชโอรสพระองค์สุดท้าย ในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวและสมเด็จพระศรีพัชรินทรา บรมราชินีนารถ ได้รับพระราชทานพระนามว่า สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้าประชาธิปกศักดิเดชน์ ฯ มีพระนามอย่างไม่เป็นทางการว่า “เอียดน้อย”
การศึกษา
พ.ศ. 2442 ทรงศึกษาชั้นต้นที่โรงเรียนนายร้อยชั้นประถม มีพระยศนักเรียนนายร้อยพิเศษ เมื่อทรงได้รับสถาปนาเป็นสมเด็จเจ้าฟ้าฯ กรมขุนศุโขทัยธรรมราชาแล้ว ได้เสด็จไปทรงศึกษาต่อระดับมัธยมศึกษาที่วิทยาลัยอีตัน ประเทศอังกฤษและได้เสด็จกลับมารับราชการในรัชกาลที่ 6 โดยได้รับยศเป็นนายพันโททหารบก มีตําแหน่งเป็นราชองครักษ์ ต่อมาภายหลังได้เลื่อนตําแหน่งเป็นลําดับจนเป็นนายพันเอก มีตําแหน่งเป็นปลัดกรมเสนาธิการทหารบก และก่อนขึ้นครองราชสมบัติมีตําแหน่งเป็นผู้บัญชาการกองพลทหารบก
ทรงพระผนวช
พ.ศ. 2460 ทรงพระผนวช ณ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม โดยมีสมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส เป็นพระอุปัชฌาย์ ในครั้งนั้น ทรงได้รับพระสมณฉายาว่า “ปชาธิโป” เสด็จพระประทับจำพรรษาที่วัดบวรนิเวศวิหาร เพื่อทรงศึกษาพระธรรม
การอภิเษกสมรส
26 สิงหาคม พ.ศ. 2461 ทรงอภิเษกสมรสกับหม่อมเจ้าหญิงรำไพพรรณี สวัสดิวัตน์ ณ พระที่นั่งวโรภาพิมาน พระราชวังบางปะอิน หลังจากพิธีอภิเษกสมรสแล้ว ได้เสด็จฯ มาประทับที่วังศุโขทัย ถนนสามเสน ซึ่งสมเด็จพระศรีพัชรินทรา บรมราชชนนี โปรดเกล้าฯ ให้สร้างพระราชทานเป็นเรือนหอ
การครองราชสมบัติ
25 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2468 ทรงประกอบพระราชพิธีบรมราชาภิเษก ขึ้นเป็นพระมหากษัตริย์ รัชกาลที่ 7 แห่งพระบรมราชจักรีวงศ์ ทรงพระนามว่า “พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาประชาธิปก พระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว” และสถาปนาหม่อมเจ้าหญิงรำไพพรรณี พระวรชายา ขึ้นเป็นสมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี พระบรมราชินี
พระราชทานรัฐธรรมนูญ
24 มิถุนายน พ.ศ. 2475 คณะราษฎรทำการยึดอำนาจเปลี่ยนแปลงการปกครองประเทศจากระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์มาเป็นประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข ขณะประทับ ณ สวนวังไกลกังวล พระองค์ทรงตัดสินพระราชหฤทัยเสด็จพระราชดำเนินกลับเข้ากรุงเทพฯ พระราชทานความร่วมมือแก่คณะราษฎร เพื่อแก้ไขสถานการณ์ให้เข้าสู่ความสงบเรียบร้อย และเมื่อวันที่ 10 ธันวาคม พ.ศ. 2475 ทรงพระราชทานรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรสยาม พุทธศักราช 2475 ซึ่งเป็นรัฐธรรมนูญถาวรฉบับแรกของไทย
ทรงสละราชสมบัติ
2 มีนาคม พ.ศ. 2477 พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว มีพระราชหัตถเลขาทรงสละราชสมบัติ ขณะประทับ ณ พระตำหนักโนล เมืองแครนลี มณฑลเซอร์เรย์ ประเทศอังกฤษ เนื่องด้วยมีพระราชดำริที่ไม่ตรงกันกับรัฐบาลคณะราษฎรหลายประการ และทรงพิจารณาแล้วว่าไม่ทรงสามารถประสานกับรัฐบาลเพื่อให้บรรลุประโยชน์แก่ปวงชนได้
เสด็จสวรรคต
30 พฤษภาคม พ.ศ. 2484 พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว เสด็จสวรรคตอย่างสงบด้วยโรคพระหทัยวาย ขณะมีพระชนมายุ 48 พรรษา สมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณีฯ ทรงจัดการถวายพระเพลิงพระบรมศพอย่างเรียบง่าย ณ ฌาปนสถานโกลเดอร์ส กรีน ทางตอนเหนือของกรุงลอนดอน
สนใจศึกษารายละเอียดเพิ่มเติมได้ที่
- 120 ปี ผ่านฟ้า ประชาธิปก (E-Book)
- นิทรรศการออนไลน์ พระราชประวัติพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว
- พิพิธภัณฑ์ 360° พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว
- พระราชประวัติพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว จากข้อมูลประวัติศาสตร์บอกเล่า (DS584 พ46 2538)
- ปกเกล้าธรรมราชา (DS584 ป27 2558)
สอบถามรายละเอียดเพิ่มเติม:
หน่วยสนเทศสุโขทัยศึกษา ฝ่ายบริการสนเทศ
02-504-7466-77
diis.stoulibrary@gmail.com